Exoplaneten

Voor het eerst is in de 'bewoonbare zone' van een andere ster een planeet ontdekt die ongeveer even groot - of liever gezegd: even klein - is als de aarde. Op de planeet zouden oceanen kunnen voorkomen, en in principe zou er leven kunnen zijn ontstaan. De ontdekking, gedaan door de Amerikaanse ruimtetelescoop Kepler, wordt deze week beschreven in het weekblad Science. Planeet Kepler-186f is hooguit tien procent groter dan de aarde - dat blijkt uit de hoeveelheid sterlicht die hij onderschept wanneer hij eens per omloop voor zijn moederster langs beweegt. Het is zo goed als zeker dat het een rotsachtige planeet is. Voor eerdere planeten die gevonden zijn in de bewoonbare zones van andere sterren is dat minder evident. De planeet beschrijft een baan rond een rode dwergster op 490 lichtjaar afstand van de aarde, samen met vier andere planeten.

Een team van astronomen heeft met een combinatie van nieuwe waarnemingen en bestaande gegevens van het HARPS-instrument van de 3,6-meter ESO-telescoop ontdekt dat het planetenstelsel van de ster Gliese 667C minstens zes planeten telt. Maar liefst drie van deze planeten zijn 'superaardes' die zich in de zone rond de ster bevinden waar vloeibaar water en eventueel ook leven kan bestaan. Daarmee is dit het eerste planetenstelsel dat we kennen met een volgepakte leefbare zone.

Astronomen van het Space Telescope Science Institute in Baltimore gaan de komende jaren met behulp van de Hubble Space Telescope op zoek naar kleine, lichte planeten in een baan rond de rode dwergster Proxima Centauri - de ster die het dichtst bij de zon staat, op slechts 4,3 lichtjaar afstand. Andere waarnemingen hebben al uitgewezen dat Proxima in elk geval niet door zware planeten wordt vergezeld.

De studie van exoplaneten - werelden die rond verre sterren draaien - staat nog in de kinderschoenen. Toch hebben onderzoekers al honderden werelden ontdekt die zo uiteenlopend verschillend zijn: reuzen die Jupiter kunnen platwalsen, kleine keien die roodgloeiend rond hemelse ovens draaien, pluizige bollen met de dichtheid van veenmos,... dan zijn er nog andere exoplaneten die er zeer vertrouwd uitzien, maar dan weer opvallen met een overvloed aan zeldzame grondstoffen en omgekeerd.

Europese astronomen hebben een planeet ontdekt met ongeveer dezelfde massa als de Aarde, die rond een ster draait in het Alpha Centauri systeem - het dichtstbijzijnde systeem bij ons eigen zonnestelsel. Het is eveneens de lichtste exoplaneet ooit ontdekt rond een ster zoals onze zon. De planeet werd ontdekt met behulp van het HARPS instrument op de 3,6-meter telescoop van ESO's La Silla Observatory in Chili. De resultaten zullen on line verschijnen in het nieuwsbericht van Nature op 17 oktober 2012.