Werkgroep GESP - Geschiedkundig en Sterrenkundig Platform
Het GEschiedkundig en Sterrenkundig Platform, kortweg “de GESP” is een werkgroep binnen Volkssterrenwacht Urania die aan iedereen die geïnteresseerd is in de geschiedenis van de astronomie (en aanverwante wetenschappen) de mogelijkheid wil bieden om zich, individueel of in kleine groepen, verder te verdiepen in bepaalde onderwerpen.
De geschiedenis van de astronomie overspant vele millenia: van het 5000 jaar oude Stonehenge of de misschien wel oudere megalitische tempels van Malta over de wereldbeelden van Ptolemaeus en Copernicus en de uitvinding van de telescoop tot de recentere ontdekkingen dank zij de ruimtevaart.
Een basiskennis van sterrenkunde is gewenst, een doctoraat in wiskunde of fysica is aboluuut niet nodig. De onderwerpen die aan bod kunnen komen zijn zo veelzijdig dat de GESP voor iedereen toegankelijk is.
Er wordt door de werkgroepleden gelijktijdig aan een aantal thema’s of “projecten” gewerkt. De onderwerpen worden door de deelnemers zelf gekozen en tijdens de maandelijkse bijeenkomsten worden de vorderingen besproken. Aan een project wordt doorgaans in groepjes van drie à vier mensen gewerkt, maar ook een solo project is mogellijk. Het is de bedoeling om zoveel mogelijk informatie rond het onderwerp in kwestie te verzamelen en het uiteindelijk resultaat dan te presenteren op een van de bijeenkomst van de werkgroep. Ideaal mondt zo’n project uit in een artikel voor het Urania tijdschrift “De Sterrenwachter”, maar even zo goed kan dat leiden tot artikels in andere tijdschriften zoals Heelal, of tot een les of voordracht in één van de vele cursussen die op Urania gegeven worden.
Enkele projecten waaraan in het eerste jaar van GESP gewerkt werd of wordt:
Zonsverduisteringen in de schilderkunst: was Rubens de eerste die een realistische afbeelding van een eclips schilderde op zijn Kruisafneming?
Restauratie van een 17e eeuws boek van de astronoom Johannes Lansbergis dat Urania onlangs in bezit had gekregen.
Verdere studie van de inhoud van dat boek en van de figuur van Lansbergis.
Het enigma van de megalitische tempels op Malta: is daar echt een verband met de opkomst van de ster Sirius? En zou dat bewijzen dat die tempels ouder zijn dan de Minoïsche sites op Kreta?
Vrouwelijke astronomen door de eeuwen heen.
Het meten van de omtrek van de aarde: hoe deden de Grieken dat enkele eeuwen voor Christus? En hoe evolueerde dat in de Middeleeuwen?
Verband astrologie en astronomie. Hoe en waarom wijzigde die verhouding tussen beide in de loop der eeuwen? En hoe zit het met astronomie en bijgeloof?
Oude telescopen, bv. geschiedenis van een beroemd merk.
Arabische astronomie: welke rol speelden de Arabische astronomen in de verspreiding van kennis uit Babylon, Perzië, Egypte en Griekenland?
Stercatalogi: van Babylonische kleitabletten tot de Hipparcos satteliet.
De werkgroep komt iedere derde vrijdag van de maand samen om 20 uur, met uitzondering van de vakantiemaanden juli en augustus. Programma en verslagen van die bijeenkomsten zullen via deze site beschikbaar zijn, evenals de link naar de presentaties die er gegeven worden.
Interesse? Stuur een mailtje naar jef.vancamp@gmail.com en uw e-mailadres wordt toegevoegd aan de GESP-mailinglijst.
Programma GESP 26 januari 2024
1) Ad Meskens met "Astrologie en de aartshertog": Benieuwd naar zijn politieke toekomst wendde aartshertog Albrecht zich tot de astrologie. Als gevolg hiervan bevat de briefwisseling van de aartshertog brieven van Tycho Brahe, Michiel Coignet, Johannes Kepler en Johann Brennger rond “nieuwe sterren” aan de hemel. (+/- 50 min)
2) Roger Van der Linden met "Het astronomische foutje van Erasmus Quellinus II" Roger is ook gids in het Museum Plantin-Moretus en ontdekte daar op één van de werken in de tentoonstelling "Van Cabbelingen tot Karton" een astronomisch foutje. (+/- 30 min).
Uiteraard is er daarna nog gelegenheid om bij te praten over lopende projecten en/of ideeën rond nieuwe projecten uit te wisselen. In februari gaan we daar zeker uitgebreid tijd aan besteden.
Als er iemand deze maand nog een (korte) presentatie wil geven, graag een seintje, dan passen we het programma nog aan.
Uw gastheer op 26 januari zal Roger Van der Linden zijn.